Eser Sözleşmesinde Ayıp
Eser sözleşmesi, yüklenicinin bir eser meydana getirmeyi, iş sahibinin ise bu eseri teslim alarak bir bedel ödemeyi taahhüt ettiği bir sözleşme türüdür. Ancak, teslim edilen eserin ayıplı olması durumunda, iş sahibi çeşitli haklara sahiptir. Ayıp, eserin sözleşmede kararlaştırılan veya dürüstlük kuralı gereği beklenen niteliklerden yoksun olmasını ifade eder. Ayıplar, açık veya gizli olabilir ve her iki durumda da farklı süreçler izlenir.
Ayıbın Türleri:
- Açık Ayıp : Teslim sırasında veya olağan bir inceleme ile fark edilebilen ayıplardır.
- Gizli Ayıp : Teslim anında fark edilmeyen, ancak zamanla ya da kullanım sırasında ortaya çıkan ayıplardır.
- Gizlenmiş Ayıp : Yüklenicinin ayıbı bilmesine rağmen iş sahibine bildirmediği durumlar.
Ayıp şu nedenlerden kaynaklanabilir:
- Yüklenici Kusuru: Yüklenicinin özen yükümlülüğünü yerine getirmemesi (örneğin, hatalı malzeme kullanımı, yanlış uygulama).
- İş Sahibine Yüklenebilir Nedenler: İş sahibinin talimatları veya sağladığı malzemenin ayıplı olması.
- Doğal Sebepler: Eserde kullanılan malzemelerin öngörülmeyen bir şekilde bozulması.
İş Sahibinin Yükümlülükleri
- Gözden geçirme yükümlülüğü (TBK m.474)
Teslimden sonra eserin sözleşme ve dürüstlük kuralına uygun olup olmadığını incelemek iş sahibinin sorumluluğundadır.Hayatın olağan akışına göre mümkün olan en kısa süre içinde yapılmalıdır. Sürenin uzunluğu, eserin niteliğine göre değişir.İnceleme sırasında uzman bir bilirkişiden destek almayı düşünebilirsiniz.
- Bildirim Yükümlülüğü (TBK m. 477):
- Açık Ayıplar: Gözden geçirme sonrası uygun bir süre içinde yükleniciye bildirilmelidir.
- Gizli Ayıplar: Ortaya çıktıktan sonra gecikmeksizin bildirilmelidir.
Bildirimin içeriği açık, ayrıntılı ve spesifik olmalıdır. Bildirim yapılmazsa iş sahibi ayıplı eseri kabul etmiş sayılır.
İş sahibinin seçimlik hakları
TBK madde 475 uyarınca iş sahibinin seçimlik hakları şunlardır:
- Sözleşmeden dönme: Eser, iş sahibinin kullanımı imkansız kılacak ölçüde ayıplıysa.
- Bedelden İndirim İsteme : Eseri ayıbıyla kabul edip, bedelin ayıp oranında düşürülmesini talep edebilirsiniz.
- Ücretsiz Onarım Talebi : Ayıbın aşırı masraf gerektirmeden giderilmesi mümkünse, yükleniciden onarımı talep edebilirsiniz.
- Tazminat Talebi : Ayıbın neden olduğu zararlar için genel hükümler kapsamında yükleniciden tazminat talep edebilirsiniz. Bu, yalnızca seçimlik haklara ek olarak ileri sürülebilir.
Yüklenicinin Sorumluluktan Kurtulma Şartları (TBK m. 476)
Yüklenici aşağıdaki durumlarda ayıptan sorumlu tutulmayabilir:
- Ayıbın iş sahibine yüklenebilir nedenlerden kaynaklanması (örneğin, iş sahibinin talimatıyla kullanılan malzemelerin yetersiz olması).
- Yüklenicinin, ayıplı eserin oluşacağını iş sahibine açıkça bildirmiş olması.
- Eserin teslimi sonrası açık ayıpların bildirilmemesi.
Zamanaşımı Süreleri (TBK m. 478)
Ayıptan doğan sorumluluk için zamanaşımı süreleri şu şekildedir:
- Taşınır eserlerde: Teslim tarihinden itibaren 2 yıl.
- Taşınmaz yapılarda: Teslim tarihinden itibaren 5 yıl.
- Ağır Kusur Durumunda: Her türlü eser için 20 yıl.
Söz konusu süreler, iş sahibinin yükleniciye karşı dava açma veya haklarını talep etme süresini sınırlar.
Eser sözleşmelerinde ayıplı eser teslimi, iş sahibi için hukuki haklar doğurur. Ancak bu hakların korunabilmesi için gözden geçirme ve bildirim yükümlülükleri ile zamanaşımı sürelerine dikkat edilmelidir. Profesyonel bir avukat veya bilirkişiden destek alarak süreci en etkili şekilde yönetebilirsiniz.
