Çin’in hukuk kültürünün özünde uyumlu bir Konfüçyüsçü hukuk felsefesi vardır. Konfüçyüs düşüncesi “sevgi, uyum, dürüstlük ve ölçülülük” gibi kavramları teşvik eder. Konfüçyüsçülük, sosyal düzenin korunması için çatışma yerine uyumu tercih eder. Birlik ve dengenin sağlanmasını önemseyerek, toplumun genel uyumununun sağlanmasını destekler. Bu özellikler, Çin’in hukukun üstünlüğünü gerçekleştirme sürecinde hem olumlu hem de olumsuz etkilerde bulunmuştur.
Hukukun temelinde, yetkililer ve halk arasında, uyumlu bir birliktelik vurgulanır. Hukukun işlevi açısından hukuk, toplumsal uyumu sağlamak için bir araç olarak görülür. Devlet toplumsal uyumu teşvik etmek için hem hukukun hem de ahlakın rolünü önemser.
Hukukun uygulanmasında ise anlaşmazlıkları çözmek için arabuluculuk veya diğer dava dışı yöntemlere öncelik verilir. Hukuk sistemine olan güvensizlik veya itibarını koruma gibi sebeplerle insanlar, resmi hukuk dışında arabuluculuk veya diğer toplumsal normlarla çözüm aramaya eğilim gösterir. Anlaşmazlıklar ortaya çıksa bile genellikle uzlaşma veya arabuluculuk yoluyla çözülür.
Ancak bu dava etmeme geleneğinin olumsuz yönleri de vardır. İlk olarak, bu gelenek hukuk mesleğini olumsuz etkiler. Dava açmanın utanç verici olduğu şeklindeki yaygın inanış nedeniyle, eski Çin toplumunda hukuk ile ilgili meslekler hor görülür ve “kötü” meslekler olarak sınıflandırılırdı. Bu meslekler farklı hanedanlar boyunca çeşitli kısıtlamalara tabi tutulmuş ve bilim insanları bu meslekleri eserlerinde sıkça eleştirmiştir. Halk için davaya başvurmak korkulan bir son çare olmuştur. “Bir dava on yıl kin doğurur” ya da “intikamın sonu yoktur” gibi sözlerle anlaşmazlıklar mümkün olduğunca özel olarak çözülmeye çalışılmıştır.
Modern anlamda hukukun üstünlüğü, Batı demokrasisinin etkisiyle toplumun yanı sıra devleti de yasalara tabi kılmayı, yasaların üstünlüğünü ve eşitliği vurgulamaktadır. Her ne kadar hukukun üstünlüğü birçok ülkede benimsense de ülkelerin geleneksel hukuk kültürlerinin etkisiyle her birinin bu yolda farklı yollara sahip olduğu görülür. Çin’in hukuk yolculuğu, binlerce yıllık geleneksel hukuk kültürünün etkisiyle Batı’dan farklı bir yoldadır.
Neticesinde, olumlu etkiler arasında Çin’in hukuk araştırmaları için bir kaynak sağlaması ve bazı ahlaki değerlerin hukuki süreci desteklemesi gösterilebilir. Ancak olumsuz etkiler, geleneksel hiyerarşik yapının ve insan odaklı yönetimin etkileriyle bireysel hakların kısıtlanması ve dış hukuk kültürlerin entegrasyonunda zorluklar olarak öne çıkar. Çin’in hukukun üstünlüğü yolunda ilerleyebilmesi için geleneksel hukuk kültürün olumlu yönlerini korurken olumsuz yanlarını aşması ve Batı hukuk kültüründen faydalanarak kendi yerel kaynaklarını geliştirmesi gerekmektedir.

Kaynakça:
http://www.xinhuanet.com/politics/2018-08/20/c_1123294913.html
https://tj1zy.tjcourt.gov.cn/article/detail/2021/09/id/6296858.shtml